Po dzieciach z reguły widać, czy się czują dobrze, czy też coś im dolega. Często można w nich czytać jak w otwartej księdze. Wiemy również, że samopoczucie u dzieci jest ściśle powiązane z ich samooceną.
Dzieci z wysokim poczuciem własnej wartości:
· czują się lubiane i akceptowane,
· czują się pewne siebie,
· czują się dumne z tego, co potrafią zrobić,
· myślą o sobie dobrze,
· wierzą w siebie.
Dzieci, które są pewne siebie, szybciej podejdą do spróbowania nowej rzeczy. Poczucie własnej wartości pomaga im radzić sobie z błędami, jest pozytywnym bodźcem do jeszcze jednej próby, nawet jeśli początkowo się im nie powiedzie. W rezultacie poczucie własnej wartości pomaga dzieciom lepiej radzić sobie w szkole, w domu i z rówieśnikami.
Dzieci z niską samooceną:
· są niezwykle samokrytyczne i bezwzględne dla siebie,
· czują, że nie są tak dobre jak inne dzieci,
· myślą częściej o momentach, w których zawiodły, a nie o tych, w których poszło im dobrze,
· brakuje im pewności siebie,
· wątpią, czy potrafią coś dobrze robić.
Dzieci z niską samooceną czują się niepewne siebie. Jeśli przewidują, że inni ich nie zaakceptują, to nawet nie spróbują przyłączyć się do grupy rówieśniczej. Pozwolą innym traktować się źle. Mogą mieć problemy z obroną siebie. Mogą się łatwo poddać lub wcale nie próbować. Dzieci z niską samooceną mają trudności z radzeniem sobie z błędami, przegraną lub porażką. W rezultacie mogą nie wykonywać zadań tak dobrze, jak by mogli. Często bywają samotne i nieszczęśliwe.
Wysoka samoocena rozwija się całe życie.
Wysokie poczucie własnej wartości może zakiełkować już w okresie niemowlęcym. Może zacząć się tylko dlatego, że dziecko czuje się bezpieczne, kochane i akceptowane. Może zacząć się, tylko dlatego, że rodzice troskliwie się o nie troszczą.
Kiedy niemowlęta stają się małymi dziećmi i są w stanie same robić niektóre rzeczy, wtedy czują się dobrze, gdy mogą wykorzystać swoje nowe umiejętności. Ich poczucie własnej wartości rośnie, gdy rodzice zwracają na nie uwagę, pozwalają im próbować, uśmiechają się i pokazują, że są dumni.
W miarę jak dzieci rosną, samoocena może również rosnąć. Za każdym razem, gdy dzieci próbują nowych rzeczy, a później ich się nauczą, może to być szansa na wzrost poczucia własnej wartości.
Może się tak zdarzyć, gdy dzieci:
· zrobią postęp w kierunku spełnienia swojego marzenia,
· nauczą się nowej rzeczy w szkole,
· łatwo nawiązują przyjaźnie i dogadują się z kolegami,
· łatwo uczą się nowych umiejętności,
· są chwalone za swoje dobre zachowanie,
· są częścią grup rówieśniczych,
· czują się zrozumiane i akceptowane,
· zdobędą nagrodę lub dobrą ocenę i są świadome, że zasłużyli na to.
Jak rodzice mogą budować poczucie własnej wartości u swoich dzieci?
Każde dziecko jest inne. Wysokie poczucie własnej wartości może być łatwiejsze do osiągnięcia dla jednych, podczas gdy innym przychodzi to z trudnością. Ale nawet, jeśli poczucie własnej wartości dziecka jest niskie, można je podnieść, wykorzystując poniższe techniki:
Pomóż dziecku uczyć się robić rzeczy samemu. W każdym wieku dzieci uczą się nowych dla siebie rzeczy. Nawet w okresie niemowlęcym nauka trzymania kubka lub stawiania pierwszych kroków wywołuje poczucie mistrzostwa i rozkoszy. Gdy Twoje dziecko rośnie, takie rzeczy jak uczenie się ubierać, czytać lub jeździć na rowerze są szansą na wzrost poczucia własnej wartości.
Kiedy uczysz dzieci, jak robić coś, pokazuj i pomagaj tylko na początku. Następnie pozwól im robić to samemu, nawet jeśli popełniają błędy. Upewnij się, że Twoje dziecko ma szansę nauczyć się, spróbować i poczuć dumę. Nie stawiaj nowych wyzwań zbyt łatwych – ani zbyt trudnych.
Chwal swoje dziecko, ale rób to mądrze. Oczywiście dobrze jest chwalić dzieci. Twoja pochwała jest sposobem na pokazanie, że jesteś dumny. Ale niektóre sposoby wychwalania dzieci mogą w rzeczywistości przynieść odwrotny skutek. Oto jak to zrobić poprawnie:
Nie przeceniaj. Pochwała, która nie wydaje się zasłużona, nie przyniesie zamierzonego efektu. Na przykład, mówiąc dziecku, że świetnie zagrał, kiedy ono wie, że nie, dziecko poczuje się okłamane. Lepiej powiedzieć: „Wiem, że to nie była najlepsza gra, ale wszyscy mamy gorsze dni. Jestem z ciebie dumny, że się nie poddałeś”. Zawsze dodaj wotum zaufania: „Jutro zagrasz lepiej”.
Chwal wysiłek. Podczas chwalenia unikaj skupiania się tylko na wynikach (takich jak uzyskanie „6”) lub na ustalonych cechach (takich jak bycie inteligentnym lub wysportowanym). Zamiast tego chwal za wysiłek, postęp i postawę. Na przykład: „Ciężko pracujesz nad tym projektem”, „Robisz się coraz lepszy w tych testach ortograficznych” lub „Jestem dumna z ciebie za konsekwentne ćwiczenie gry na fortepianie”. Słysząc tego rodzaju pochwały, dzieci wkładają coraz większy wysiłek, pracując nad celami, a kiedy to robią, mają większe szanse na sukces.
Bądź dobrym wzorem do naśladowania. Kiedy wkładasz wysiłek w codzienne zadania (takie jak przygotowywanie posiłków, sprzątanie, zmywanie naczyń lub mycie samochodu), dajesz dobry przykład. Twoje dziecko uczy się wkładać wysiłek w odrabianie lekcji, sprzątanie zabawek lub ścielenie łóżka.
Liczy się również modelowanie właściwej postawy. Kiedy wykonujesz zadania z chęcią, a przynajmniej bez narzekania lub marudzenia, uczysz swoje dziecko, aby robiło to samo. Kiedy unikasz prac domowych lub robisz je z niechęcią, również dajesz przykład swojemu dziecku.
Nigdy nie stosuj ostrej krytyki. Wiadomości, które dzieci słyszą o sobie od innych, łatwo przekładają się na to, jak się czują wobec siebie. Ostre słowa takie jak np. „Jesteś taki leniwy!” są szkodliwe, a nie motywujące. Kiedy dzieci słyszą negatywne wiadomości o sobie, szkodzą one ich poczuciu własnej wartości. Poprawiaj dzieci z cierpliwością, skupiając się na tym, jak chcesz, żeby zrobiły daną rzecz następnym razem. W razie potrzeby pokaż im, jak.